Lazzaro Franco ve Mahdumu firmasının ilanı. Beyoğlu'nda ünlü mefruşat ve bunun aksesuarlarını satan büyük mağaza. Sahibi Lazzaro Franco her ne kadar Pera'da ünlenmiş ise de mağazasını ilk açtığı yer Pera değil, İstanbul yakasında idi. Söz konusu mağazanın açılışı 19. yüzyılın ikinci yarısından ve Tanzimat ile yaşanan Batılılaşma hareketinden sonraya rastlar; Lazzaro Franco üretilecek mobilyalar için kumaş ve perde satan ilk mağazasını Kalpakçılarbaşı'nda ve 1880'li yıllar içinde Rızapaşa yokuşu üzerinde bir mağaza daha açmış, Kalpakçılarbaşı'ndaki mağazasını da ileride ve daha büyük mağazaya taşımıştı bu vesileyle. Zaman içinde Rızapaşa yokuşundaki mağazasını kapattı ve Fincancılar yokuşu üzerinde bulunan Şark Han'ın karşısında oldukça büyük bir mağaza açtı. Ayrıca yurtdışından büyük partiler halinde getirdiği kumaş ve mobilya için gerekli aksesuarları koyabilmek için yine ayrı yerde bir depo kiraladı. Bu arada Grand Rue de Pera (Cadde-i Kebir) üzerinde bulunan Hayden mağazası yeri Mabeyinci Sarıcazade Ragıp Paşa tarafından satın alınarak buraya ünlü Anadolu Pasajı yapılınca Lazzaro Franco, İstanbul yönündeki mağazalarından sonra ilk kez yapımı yeni bitmiş olan Anadolu Pasajı'nın girişini kiralayarak buraya yerleşti. Döneminde mefruşatçılık işinde adeta tek isim haline gelen Lazzaro Franco, gittikçe büyümüş ve oğlunu da firmasına ortak ederek unvanını Lazzaro Franco ve Mahdumu olarak değiştirmişti. Cadde-i Kebir üzerindeki bu yerde uzun süre kalan Lazzaro Franco ve Mahdumu firması ülkemizde kazanç vergisinin şekillenmesi üzerine şimdiki Mısır Apartmanı'nın altındaki dükkana taşınmış, bu arada Kalpakçılarbaşı'ndaki işyerini de daha önceden tasfiye ettiğinden merkez olarak Mısır Apartmanı altındaki yeri seçmiş, Fincancılar yokuşundaki dükkanları da çalıştırmayı sürdürmüştü. O zamanlar (1928) Lazzaro Franco ve Mahdumu firmasının bulunduğu yerin bitişiğinde ve Acara sokağı ile köşe yapan yerde İş Bankası Beyoğlu şubesi bulunmakta idi. Bu bölüm daha Franco'ya geçmemişti. Ancak çok iyi bir mefruşatçı olmasına karşın Lazzaro Franco'ya 1942'de yürürlüğe giren Varlık vergisi dolayısıyla biçilen büyük tutardaki vergi firma tarafından ödenememişti. Ama araya Osmanlı Bankası girerek istenen verginin tümünü devlete verdi. Ancak Lazzaro Franco ve Mahdumu firmasının kapısına "Osmanlı bankası deposudur" yaftası yapıştırıldı. Bu sırada firma bu durumdan kurtulmak için yeni bir yol denedi. Önce Lazzaro Franco ve Mahdumu firmasını kapattı. Yerine "Ekrem Kulen ve Ortağı" firmasını kurdu (Bu kişi Lazzaro Franco'nun yanında çalışıyordu). Borç bitinceye kadar firma yaşamını bu unvanla sürdürdü. Borç bitiminden sonra firma eski adına dönüş yaptı ve Lazzaro Franco ve Ortağı adıyla yeniden doğmuş oldu. Bu arada İş Bankası Beyoğlu şubesi yeni yerine gidince boşalan yeri Lazzaro Franco ve Ortağı firması aldı. Bu arada Lazzaro Franco bilinmeyen bir sebeple vefat etti. Firma oğlu Lazzar'a kaldıysa da mağaza bu dönemden sonra (1970'ler) kısa bir süre daha yaşadı ve sonrasında kapandı. Firmanın Fincancılar yokuşundaki mağazası Ekrem Kulen'e kaldı. O da kısa bir müddet işi devam ettirse de nihayetinde o da mağazasını kapattı... |