Cibali Tütün Fabrikası 1993 |
Cibali tütün fabrikasında çalışan kadın işçiler... |
Cibali tütün fabrikası ve önündeki sandalcıları gösterir bir kartpostal. (Fabrique de tabacs, Stamboul, Constantinople 1903) Fabrikanın aynı yıllardan bir başka görünümü. 1884 senesinde üretime geçen Haliç kıyısında Cibali'de yer alan fabrika. Tütün 17. yüzyıl başlarında Osmanlı coğrafyasına girmiş hızla yaygınlaşmış ve zamanla tekel haline gelmiştir. 1872 senesinde hazine açık sebebiyle devletin elindeki tütün tekeli yıllığı 3500 altına Zarifi ve Hristaki Zoğrafos adlı iki bankere verilmiştir. Tütün imal ve satışını yönetmek için İdare i İnhisariye-i Duhan kurulmuş 1876 senesinde devlet borcuna karşılık tütün tekel imtiyazı Galata bankerlerine 1880'de Duyun ı Umumiye idaresine bırakılmıştır. Düzenlemeler fayda vermeyince Girit ve Lübnan dışında alım, toplama, fabrika açma imtiyazı 1884 senesinde otuz yıllığına 750.000 altına Osmanlı bankası, Credit Anstalt, Banker Blayhruh ortaklığı olan Müşterek ül Menfaa İnhisar ı Duhan ı Aliyye i Osmaniye diğer adıyla Reji idaresine verilmiştir. Bu gelişmeler sonrası Cibali tütün fabrikası 1884'de kurulmuş 1900'dan itibaren diğer ürünlerin yanı sıra sigara üretimi başlamıştır. Fabrika 1925'de millileştirilerek Türk tekel idaresine bağlanmıştır. Fabrika 1946'da ilk puroyu 1959'da aromalı Samsun sigarasını üretmiştir. (Fabrique de tabacs Stambol Constantinople) |