1869 senesinde Arapkir'de dünyaya gelmiş Türk hekimi ve fikir adamı. Elazığ Askeri Rüştiyesinde, Kuleli askeri lisesinde, Askeri Tıbbiye'de okudu. 1889'da Tıbbıye'de teşekkül eden İttihat ve Terakki cemiyetinin kurucularından biri olarak gizli siyasi faaliyetlere girişti. Gülhane askeri hastanesinde bir buçuk yıl göz doktorluğu yaptı. İhtilal yanlısı olması sebebiyle 1892'de Trablusgarb'a sürüldü 1897'de Avrupa'ya kaçtı. Aynı yıl Cenevre'de İshak Sükuti ile beraber Türkçe, Fransızca olarak Osmanlı adlı gazeteyi yayınladı (1880-1884 400 sayı) burada istibdat aleyhine makaleler yazdı. İkinci Abdülhamid kendisini Viyana elçiliği doktorluğuna atayınca muhaliflikten vazgeçti. Fakat 1900 yılı başlarında padişahı eleştiren yazıları sebebiyle işinden çıkarıldı, mahkemeye verildi gıyabında kalebentliğe mahkum edildi. Cenevre'de İçtihad matbaasını kurdu 1 Eylül 1904'de İçtihad dergisini çıkardı daha sonrasında bu dergi 28 yıl yayınlanarak 358 sayı çıkardı. Aynı yıl hem kendisinin hem başka yazarların eserlerini yayınlayan Kütüphane i İçtihad'ı kurdu. Bir yıl sonra Mısır'a geçti Kahire'de bir yandan göz doktorluğu yaparken öbür yandan Jön Türklerin Adem i Fırkasında çalıştı. 1911'de İstanbul'a geldi ve ölümüne kadar ayakta tutabildiği matbaasını İçtihad Evi adıyla yeniden kurdu. Kütüphane i İçtihad serisinde daha birçok eser yayımladı. Yazı hayatının başlangıcında İslam dinine bağlı olan Abdullah Cevdet'in sonradan din aleyhinde yazılar yazması genel çevrelerde dinsizlikle suçlanmasına sebep oldu. Dozy'nin Essai Sur I'Historie de Islamisme adlı eserinde tercüme ettiği Tarih i İslamiyet yasaklandı ve Balkan savaşı sırasında Hürriyet ve İtilaf fırkası hükümeti tarafından hapse atıldı. İçtihad ı Alem adıyla yeniden yayımladığı dergisi de 13 Şubat 1915'de kapatıldı. Damat Ferit paşanın sadrazamlığı sırasında Sıhhiye genel müdürlüğüne getirilen Abdullah Cevdet 1922'de yılında Bahailik ile ilgili bir makalesi yüzünden dava edildi. Dört buçuk yıl süren dava sonucunda önce mahkum oldu sonrasında peygamberleri kötüleme suçunun kaldırılması üzerine affedildi. |