Fenari İsa camii, Lips manastır kilisesi - The monastery church of Constantine Lips 9. yüzyılda 6. Leon döneminde deniz kuvvetleri komutanı, soylu Konstantinos Lips bir kilise yaptırır. Eski Bayrampaşa (Lykos) deresi vadisi üzerinde yer alan kilise bugünün Vatan caddesi kuzey kenarında yer almaktadır. Kilise lekesiz (bakire) Meryem'e ithaf edilir ve kuzey kilisesi olarak tanımlanır. Yapıda 10. yüzyıla mimari özelliği kütlesel görünümlü düz ve keskin hatlar hakimdir. 8. Mikhael'in (1261-1282) eşi Theodora kuzey kilisesine bitişik ikinci bir kilise inşa ettirir ve Hagios Ioannes Prodromos'a adanır ve güney kilisesi olarak tanımlanır, son dönem özellikleri içerir : Ana mekan dört paye üzerinde yükselir, paye aralarında ikişer sütunun desteklediği kemerli geçitler, çapraz tonozlu dehlizlere açılır. 13. yüzyılın sonlarında her iki kilisenin batısına dış narteks (eksonarteks), güneyine ek kilise (parekklesion) yapılır. İmparatorlara bağlı bir manastırdır. Palaiologos sülalesinin mezar şapeli olarak kullanılır. Manastırın küçük bir hastanesi vardır. 1496'da Fenarizade Ali efendi tarafından zaviyeye çevrilir. Güney kilisesinin doğu cephesi son Bizans dönemi özgün örneklerindendir. Tekdüze ve büyük yüzeyler yerine bölünmüş ve hareketli yüzeyler yapılır. Taş ve tuğla örgüler değişik düzende yerleştirilir. Bezemede kullanılan keromaplastik bazı tuğlalar özel olarak imal edilmiştir. İstanbul Arkeoloji Müzesi |